مشاوره مدیریت ،اسرار آغاز توسعه و تحول برای بهبود کسب و کارها

مشاوره مدیریت

مشاوره مدیریت یک حرفه پویا و چند وجهی است که نقش مهمی در کمک به سازمان‌ها برای عبور از پیچیدگی‌های کسب و کار ایفا می‌کند.
مشاور مدیریت راهنمایی‌های تخصصی به سازمان‌ها در صنایع و بخش‌های مختلف ارائه می‌دهد و به آنها در حل مشکلات پیچیده تجاری، بهبود کارایی عملیاتی، اجرای طرح‌های استراتژیک و دستیابی به رشد پایدار یاری می‌رساند. خدمات ارائه شده توسط مشاوران مدیریت طیف وسیعی از حوزه‌ها، شامل تدوین استراتژی و طراحی سازمانی گرفته تا اجرای فناوری و مدیریت تغییر را در بر می‌گیرد.

تاریخچه

ریشه‌های مشاوره مدیریت را می‌توان در اوایل قرن بیستم جستجو کرد، زمانی که انقلاب صنعتی باعث ایجاد نیاز به تخصص‌های مختلف در بهبود عملیات تجاری گردید. اصول مدیریت علمی‌فردریک تیلور و نوآوری‌های خط مونتاژ هنری فورد از جمله عوامل تاثیرگذار بر شکل گیری صنعت مشاوره مدیریت مدرن بودند.

• پیشگامان اولیه: مفهوم مشاوره مدیریت در دهه‌های 1920 و 1930 با تاسیس شرکت‌هایی مانند مک کینزی شکل گرفت. مک کینزی به عنوان یکی از اولین شرکت‌هایی شناخته می‌شود که تجزیه و تحلیل سیستماتیک و تصمیم گیری مبتنی بر داده را برای مشکلات تجاری به کار برده است.
• توسعه پس از جنگ جهانی دوم: پیامدهای جنگ جهانی دوم باعث گسترش قابل توجهی در صنعت مشاوره مدیریت شد. شرکت‌هایی مانند گروه مشاوره بوستون (BCG) و Bain & Company در این دوره تأسیس شدند و باعث تقویت و رشد صنعت مشاوره مدیریت شدند.
• جهانی شدن و تنوع صنایع: با گسترش تجارت در سطح جهانی و پیچیده تر شدن صنایع، مشاوران مدیریت خدماتی مختلفی را برای استراتژی‌های ورود به بازار، گسترش بین المللی و مدیریت تفاوت‌های فرهنگی ارائه نمودند. این خدمات شامل مشاوره عملیات و لجستیک، مشاوره فناوری، مشاوره مالی و اقتصادی و مشاوره منابع انسانی بود.
• دوران دیجیتال: با ظهور عصر دیجیتال، مشاوره مدیریت دوباره تکامل یافت و مشاوران خدمات مختلفی را برای هدایت چالش‌ها و فرصت‌های ایجاد شده توسط فناوری‌های نوظهور مانند اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، تجزیه و تحلیل داده‌ها و هوش مصنوعی ارائه نمودند.

مهارت‌های کلیدی مشاور مدیریت

مهارت‌های ضروری مورد نیاز یک مشاور مدیریت عبارتند از:

• دانش کافی و تخصص لازم در کسب و کار

• آگاهی تجاری و درک محیط‌های تجاری

• مهارت حل مسئله و تفکر انتقادی

• مهارت برنامه ریزی استراتژی

• مهارت تحلیل و پژوهش

• مهارت روابط بین فردی و ایجاد ارتباط موثر با افراد در تمام سطوح سازمان

• مهارت مدیریت زمان، ضرب‌الاجل‌ها، برنامه‌ها و سایر الزامات پروژه

• مهارت کنترل استرس، توان مقابله با چالش‌ها و کارکردن تحت فشار

• مهارت کار گروهی و داشتن روحیه همکاری تیمی

• مهارت تهیه و ارائه گزارش به مدیران

• مهارت گوش دادن و داشتن روحیه پرسشگری

• خلاقیت و نوآوری

• انعطاف پذیری

وظایف اصلی مشاوره مدیریت

مشاوران مدیریت طیف متنوعی از مسئولیت‌ها را بر عهده دارند اما وظایف اصلی آنها عبارتند از:

• درک کسب و کار مشتری با تعامل با همه ذینفعان

• جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها

• مصاحبه با مدیران عامل، مدیران ارشد و سایر کارکنان یک شرکت

• تسهیل بحث‌ها و کارگاه‌های آموزشی کارکنان

• تبدیل داده‌های جمع آوری شده به اطلاعات تلفیقی و ارائه گزارشهای مختلف

• بازدید از دفاتر کارفرمایان و سایر فضاهای شرکت

• بررسی اطلاعات برای شناسایی مشکلات و ارائه راه حل

• تجزیه و تحلیل داده‌های مالی و شناسایی نقاط برای کاهش هزینه‌ها و همچنین نقاطی که به بودجه بیشتری نیاز دارند

• ایجاد برنامه‌های عملیاتی و توصیه استراتژی‌ها برای دستیابی به اهداف پروژه

• ارائه برنامه‌های عملیاتی به مشتریان و سایر ذینفعان

• کمک به مدیران در اجرای برنامه‌های عملیاتی

• برقراری ارتباط با مشتریان برای پیگیری پیشرفت برنامه‌های عملیاتی در حال انجام

• مدیریت و نظارت بر تیم مشاوره مدیریت

حوزه‌های خدمات مشاوره مدیریت

مشاوره مدیریت طیف وسیعی از عملکردها و خدمات را در بر می‌گیرد که هر کدام برای پاسخگویی به نیازهای منحصر به فرد مشتریان طراحی شده اند که گاها می‌توان آنها را وظایف اصلی مشاوره مدیریت نیز دانست. برخی از عملکردهای کلیدی مشاوره مدیریت عبارتند از:

• مشاوره مدیریت و نقش آن در تعیین استراتژی:

  مشاوران سازمان‌ها را در تعریف اهداف بلندمدت خود، توسعه استراتژی‌های رقابتی و تصمیم گیری آگاهانه کمک می‌کنند. این خدمات شامل تجزیه و تحلیل بازار، ارزیابی و تحلیل رقبا و برنامه ریزی استراتژیک می‌شود.

• مشاوره مدیریت برای بهبود عملیاتی:

  مشاوران برای بهینه سازی فرآیندهای کسب و کار، کاهش ناکارآمدی‌ها و افزایش اثربخشی تلاش می‌کنند. تکنیک‌هایی مانند Lean Six Sigma معمولا در این زمینه استفاده می‌شود.

• مشاوره مدیریت برای تحول سازمانی:

  مشاوران با طراحی و اجرای استراتژی‌های تحول آفرین به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا تغییرات جدید را مدیریت کنند و آماده پذیرش فناوری‌های جدید در کسب و کارشان باشند.

• مشاوره فناوری:

  در عصر دیجیتال، مشاوران درباره فناوری، تحول دیجیتال و استراتژی‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات توصیه و به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا از فناوری‌های نوظهور برای ایجاد مزیت رقابتی در خدمات و محصولاتشان استفاده کنند.همچنین مشاوران به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا در برابر تهدیدات سایبری حفاظت شوند و بتوانند امنیت داده‌های خود را در دنیای دیجیتالی فراهم نمایند.

• مشاوره مالی و اقتصادی:

  تجزیه و تحلیل مالی، بهینه سازی هزینه‌ها، مدیریت ریسک و برنامه ریزی مالی برای افزایش سلامت مالی یک سازمان از جمله خدماتی است که مشاوران مالی و اقتصادی ارائه می‌کنند.

• مدیریت منابع انسانی و استعدادهای برتر:

  مشاوران در برنامه ریزی نیروی کار، سیاست‌های جذب نیروی انسانی، استعدادیابی، ارزیابی شغلی، آموزش و توسعه و مدیریت عملکرد برای به حداکثر رساندن پتانسیل سرمایه انسانی کمک می‌کنند.

• بهینه سازی بازاریابی و فروش:

  مشاوران بینش و استراتژی‌های مختلفی را برای بهینه سازی بازاریابی و فروش، تحقیقات بازار و پیش‌بینی کسب‌وکار، تبلیغات، بهبود کمپین‌های بازاریابی، سازماندهی و آموزش نیروهای فروش، طراحی فرآیندهای فروش، شناخت و تعامل با مشتریان ارائه می‌دهند.

روش‌ها و رویکردها

مشاوران مدیریت از روش‌ها و رویکردهای مختلفی برای رسیدگی به چالش‌ها و ارائه ارزش استفاده می‌کنند. برخی از متدولوژی‌های رایج مورد استفاده عبارتند از:

• مشاوره مدیریت و تحلیل SWOT: مشاوران نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای مشتری را ارزیابی می‌کنند تا از این تحلیل برای تصمیم گیری استراتژیک استفاده نمایند.
• بنچ مارکینگ، الگوبرداری و معیارسازی: مقایسه عملکرد شرکت‌ها و سازمان‌ها با همتایان شان در همان صنعت، برای شناسایی زمینه‌های بهبود و استفاده از الگوهای مشابه.
• تحلیل علت ریشه ای: شناسایی علل زمینه ای ایجاد یک مشکل برای رفع موانع و اجرای راه حل‌های پایدار.
• مهندسی مجدد فرآیندهای کسب و کار: طراحی مجدد و بهینه سازی فرآیندهای اصلی کسب و کار برای افزایش کارایی و اثربخشی.
• مدل‌های مدیریت تغییر: استفاده از مدل‌ها و چارچوب‌های مختلف، مانند مدل تغییر 8 مرحله ای کوتر، برای ایجاد و هدایت تحولات سازمانی.
• برنامه ریزی سناریوهای گوناگون: طراحی و توسعه سناریوهای جایگزین جهت کمک به مدیران برای رویارویی با شرایط عدم قطعیت در آینده.
• تجزیه و تحلیل داده‌ها و یادگیری ماشین: بهره گیری از بینش‌های مبتنی بر داده و مدل سازی پیش بینی برای اطلاع رسانی به مدیران و کمک به تصمیم گیری‌های استراتژیک در سازمان.
• مدیریت پروژه: بکارگیری متدولوژی‌های مدیریت پروژه ساختاریافته برای اجرای تعهدات مشاوره.

چالش‌ها و انتقادات

در حالی که مشاوره مدیریت پشتیبانی و حمایت ارزشمندی از سازمان‌ها دارد، اما اجرای آن در شرکت‌های نامعتبر بدون چالش و انتقاد نیست:

• هزینه‌ها: هزینه خدمات مشاوره ممکن است در برخی شرکت‌ها نامتعارف باشد و خدمات را برای سازمان‌های کوچکتر غیرقابل دسترس کند.
• عدم اجرا: منتقدان بیان می‌کنند که مشاوران اغلب توصیه‌هایی را ارائه می‌دهند اما ممکن است در مرحله اجرا شرکت نداشته باشند که منجر به شکاف بین استراتژی و اجرا می‌شود.
• تعارض منافع: برخی از شرکت‌های مشاوره ممکن است در صورت ارائه خدمات به رقبای بالقوه در همان صنعت، تضاد منافع داشته باشند.
• اتکای بیش از حد به مشاوران: سازمان‌ها ممکن است بیش از حد به مشاوران وابسته شوند که منجر به کمبود تخصص داخلی شود. در این زمینه لازم است که سازمان‌ها هوشمندانه از خدمات مشاوره استفاده کنند.
• نگرانی‌های اخلاقی: مسائل اخلاقی زمانی ایجاد می‌شود که مشاوران برخی از شرکت‌ها به سود خودشان بیشتر از منافع شرکت‌ها اولویت دهند.

چه تفاوتی بین مشاوره مدیریت و مشاوره کسب و کار وجود دارد؟

اصطلاح «مشاوره مدیریت» و «مشاوره کسب و کار» اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند و همپوشانی قابل توجهی بین این دو وجود دارد. با این حال، برخی از تمایزها را می‌توان بین مشاوره مدیریت و مشاوره کسب و کار قائل شد. توجه به این نکته مهم است که این تمایزها می‌تواند بسته به نحوه استفاده سازمان‌ها و متخصصان مختلف از این اصطلاحات متفاوت باشد، بنابراین همیشه یک تفاوت واضح بین آنها وجود ندارد. با این حال برخی تفاوت‌های کلیدی عبارتند از:

1. حوزه خدمات:

   مشاوره مدیریت:
   مشاوره مدیریت معمولاً بر ارائه مشاوره و راهنمایی استراتژیک به مدیران ارشد و مدیران یک سازمان متمرکز است. اغلب شامل کمک به مدیران در تصمیم گیری‌های سطح بالا مربوط به استراتژی‌های کسب و کار، ساختار سازمانی و شیوه‌های کلی مدیریت است. مشاوران مدیریت ممکن است روی موضوعاتی مانند استراتژی‌های شرکت، طراحی سازمانی و توسعه رهبری کار کنند.

   مشاوره کسب و کار:
   مشاوره کسب و کار دامنه گسترده تری دارد و ممکن است طیف وسیع تری از خدمات را در بر گیرد. مشاوران کسب و کار اغلب به جنبه‌های عملیاتی‌تر یک کسب‌وکار کمک می‌کنند و در زمینه‌هایی مانند بهبود فرآیندها، اجرای فناوری، استراتژی‌های بازاریابی و فروش، تجزیه و تحلیل مالی و بهینه سازی زنجیره تامین وارد می‌شوند. مشاور کسب و کار بیشتر در زمینه رسیدگی به چالش‌های عملیاتی خاص فعالیت می‌کند.

2. تمرکز بر استراتژی در مقابل عملیات:

   مشاوره مدیریت:
   مشاوران مدیریت در درجه اول بر موضوعات استراتژیک تمرکز می‌کنند. آنها به سازمان‌ها در تعریف اهداف بلندمدت، تدوین استراتژی‌های تجاری و تصمیم گیری‌های مهم برای دستیابی به اهدافشان کمک می‌کنند. تاکید بر چشم انداز کسب و کار و برنامه ریزی بلند مدت است.
   مشاوره کسب و کار:
   مشاوران کسب و کار بیشتر به امور روزمره یک کسب و کار توجه دارند. آنها ممکن است روی بهینه سازی فرآیندها، بهبود کارایی، کاهش هزینه‌ها و رسیدگی به مسائل عملیاتی فوری کار کنند. در حالی که آنها استراتژی را در نظر می‌گیرند، تمرکز اصلی آنها بر اجرا و تعالی عملیاتی است.

3. تخصص و تجربه:

   مشاوره مدیریت:
   مشاوران مدیریت تمایل به تخصص در مدیریت استراتژیک دارند و ممکن است در صنایع یا بخش‌های خاصی تخصص داشته باشند. آنها اغلب به دلیل توانمندی در ارائه بینش‌های سطح بالا و جهت گیری‌های استراتژیک مورد مشورت قرار می‌گیرند.
   مشاوره کسب و کار:
   مشاوران کسب و کار می‌توانند طیف وسیع تری از تخصصها را دارند و ممکن است در زمینه‌هایی مانند مشاوره فناوری اطلاعات، مشاوره بازاریابی، مشاوره مالی یا مشاوره منابع انسانی تخصص داشته باشند. همچنین مهارت‌های تخصصی تری دارند که برای رسیدگی به چالش‌های عملیاتی خاص طراحی شده است.

4. ارباب رجوع:

   مشاوره مدیریت:
   مشاوران مدیریت معمولاً با مدیران سطح بالا، اعضای هیئت مدیره و تیم‌های رهبری در سازمان‌ها کار می‌کنند. آنها اغلب توسط شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگتر با تمرکز بر برنامه ریزی استراتژیک بلند مدت درگیر می‌شوند.
   مشاوره کسب و کار:
   مشاوران کسب و کار با طیف وسیع تری از مدیران از جمله مدیران شرکت‌های کوچک و متوسط (SMEs) کار می‌کنند. آن‌ها با کسب‌وکارهایی با اندازه‌های مختلف برای رسیدگی به مشکلات عملیاتی خاص، پیاده‌سازی فن‌آوری‌های جدید، یا بهبود فرآیندهای تجاری روزمره درگیر می‌شوند.

   5. مستندات و گزارش‌های قابل ارائه:

   مشاوره مدیریت:
   مشاوران مدیریت اغلب گزارش‌های استراتژیک، توصیه‌ها و برنامه‌های استراتژیک سطح بالا را ارائه می‌دهند. آنها ممکن است بینشی در مورد روند بازار، تجزیه و تحلیل رقابتی و نقشه راه استراتژیک بلند مدت ارائه دهند.
   مشاوره کسب و کار:
   مشاوران کسب و کار معمولاً راه حل‌های عملیاتی، بهبود فرآیندها و حتی گاهی اوقات پشتیبانی خدمات را ارائه می‌دهند. مستندات قابل تحویل آنها ممکن است شامل فرآیندهای جدید، ادغام سیستم‌ها، کمپین‌های بازاریابی یا مدل‌های مالی باشد.

در عمل، بسیاری از شرکت‌های مشاوره ترکیبی از خدمات مشاوره مدیریت و مشاوره کسب‌وکار را ارائه می‌کنند و نیاز به پرداختن به جنبه‌های استراتژیک و عملیاتی کسب‌وکار مشتریان خود را تشخیص می‌دهند. در نتیجه، ایجاد تمایز بین این دو نوع مشاوره می‌تواند تا حدودی سخت باشد و خدمات خاص ارائه شده ممکن است از یک شرکت به شرکت دیگر متفاوت باشد. در نهایت، انتخاب بین مشاوره مدیریت و مشاوره کسب و کار به نیازها و اهداف خاص سازمان بستگی دارد.

انواع خدمات مشاوره مدیریت

کوچینگ سازمانی:

کوچینگ سازمانی را می‌توان ترکیبی از مشاوره مدیریت، منتورینگ، کوچینگ و توانمندسازی دانست. در قالب کوچینگ سازمانی، نه تنها مدیران و پرسنل سازمان در یک حوزه خاص توانمند می‌شوند، بلکه خروجی جلسات، نتیجه ملموس عملیاتی و اجرایی برای سازمان داشته و مسائل سازمان با کمک خود مدیران سازمان حل می‌شود.

پروژه مشاوره مدیریت (مشاوره پروژه ای):

در مشاوره پروژه ای، خدمات با توجه به نیاز کارفرما، در فازهای مختلف طراحی و توسط تیم مشاوره انجام می‌شود. این فرایند به مدت چند هفته یا چند سال بر اساس قرارداد رسمی میان مرکز مشاوره و کارفرما به طول می‌انجامد و طی آن حل مسائل سازمان توسط تیم‌های حرفه ای مرکز مشاوره صورت خواهد گرفت.

مشاوره کلینیکی (مشاوره ساعتی):

در مشاوره کلینیکی، جلسات مشاوره به صورت ساعتی و با زمان محدود میان کارفرما و مشاور برگزار می‌شود و طی آن راهکارهای لازم به کارفرما ارائه و یا به سوالات ایشان پاسخ داده می‌شود.

به طور کلی مشاوره مدیریت فرآیندی است که به کسب و کارها در بهبود عملکردشان کمک می‌کند. مشاوران مدیریت مشکلات و موقعیت‌های پیچیده‌ای را شناسایی می‌کنند که مانع عملکرد و سوددهی سازمان می‌شود. مشاوران مدیریت تجزیه و تحلیل‌های ساختار یافته، استراتژی‌ها و پیشنهادهایی را برای حل مشکلات در حوزه مدیریت کسب و کار ارائه می‌کنند. هدف مشاوره مدیریت بهبود و بهینه سازی عملکرد، بهره وری و سودآوری و در عین حال به حداقل رساندن ضرر و زیان و ریسک در سازمان است.

این مقاله توسط مرکز مشاوره مدیریت ماهان (Mahan MCC) با مدیریت جناب آقای نوید سیاری (Navid Sayyari) تهیه شده است.

برای دریافت خدمات مشاوره مدیریت می‌توانید فرم موجود در سایت مرکز مشاوره مدیریت ماهان را به آدرس https://mahanmcc.com تکمیل فرمایید.